Chỉ cái lồng đèn không thể tạo thành Tết trung thu 2014

( TT&VH ) - 1. Vì thế mà lồng đèn Trung Quốc được dịp trúng mùa... Tôi không biết trung thu mỗi năm Việt Nam nhập bao nhiêu cái lồng đèn Trung Quốc. Dễ thường cả triệu. Cứ tính “bèo” nhất ba mươi ngàn một chiếc , thì sơ sơ cũng đến ba mươi tỉ đồng. Không nhỏ. Mà vì sao phải nhập lồng đèn ngoại? Tôi nêu câu hỏi này với bạn bè. Vài người , dân lọc lõi thương trường , nhìn tôi như thằng lẩm cẩm: “Thì tại lồng đèn ngoại ưu tú , vận dụng công nghệ điện tử hiện đại hơn , tạo nên nhiều hiệu ứng ánh sáng và âm thanh quyến rũ hơn , kiểu dáng phong phú hơn , giá cả lại rẻ hơn... chứ sao! Nhập như vậy còn hơn mình làm...!”. Thật buồn! Các mẫu đèn lồng được chưng bày trong cuộc thi đèn lồng tại Hội An , rằm Tháng Giêng , 2009.2. Tôi không ghét cái lồng đèn ngoại. Tôi không bảo thủ với cái lồng đèn Việt Nam. Tôi chỉ hơi nản lòng với cách tư duy phổ biến ở nhiều người Việt Nam. Đại khái chẳng có ai nghĩ lại từ cái điều đơn giản nhất: Liệu cái lồng đèn có tạo thành nổi một mùa Tết trung thu? Tôi có hai đứa con nhỏ. Năm nào đến Tết trung thu nam 2014 tôi cũng đưa chúng đi mua lồng đèn. Đương nhiên , chúng chọn lồng đèn Trung Quốc. Đứa nào cũng thích. Nhưng rồi , chúng làm gì với cái lồng đèn? Chẳng biết làm gì. Ở nhà , hai cha con săm soi với nhau một chút , cầm lồng đèn chạy quanh nhà một chút , rồi thôi. Có khi , chưa kịp vui đã bị người lớn quát vì cứ “mở nhạc ò í e nhức hết cả đầu!” Chưa kể , có lúc bị ăn đòn vì tội “phá của - chưa gì đã tháo tung tất cả!”... Còn ra đường , cả bọn trẻ con cầm lồng đèn cũng chẳng biết làm gì. Cũng chỉ chạy vòng vo. Không ít lần , tôi nghe bọn chúng “gáy” với nhau: “Lồng đèn của bố tau mua đó , mắc lắm đó!...”. Rồi đứa vênh mặt , đứa ỉu xìu... Những bấy giờ , thiên nhiên , tôi đâm ghét cái lồng đèn ngoại! 3. Tôi lớn lên trong thời kì núi sông cực kỳ khó khăn về kinh tế. Cái gì cũng thiếu. Nhưng ký ức về thơ ấu của tôi , đến giờ , vẫn đầy ắp kỷ niệm. Năm nào cũng vậy , từ đầu tháng 8 ( Âm lịch ) , nhà trường tổ chức cho chúng tôi thi làm lồng đèn. Ở lớp , Quần chúng thi với nhau làm lồng đèn “Bánh ú” , lồng đèn “Ông sao” , lồng đèn “Cá chép”...; Ở cả trường , lớp này lớp kia thi làm lồng đèn “Kéo quân”... Cái khí trời chào đón Tết trung thu này thật rộn rã. Lễ hội lồng đèn Hàn Quốc.Niềm vui cộng lên từng chút , kỷ niệm cộng thêm từng chút - từ khi chúng tôi rủ nhau đi mua tre , mua giấy kiếng , giấy bóng mờ... rồi loay hoay tự làm cái lồng đèn của mình bên cạnh sự viện trợ của ba má , của anh chi lớn - và vỡ òa vào cái đêm trung thu nam 2014 , khi mà những chiếc lồng đèn mà chúng tôi tự làm đó được treo lên sáng rực cả sân trường với đủ hình dạng và sắc màu lung linh... Mông nhỏ tôi thuộc loại nhanh hoặc chuyên nghiệp khi làm gì đó , giỏi bắt chước , “cái gì cũng làm được” , nên mấy ngày làm lồng đèn , bạn hữu kéo đến đầy nhà - đứa nhờ làm cái này , đứa nhờ chỉ cái kia... Vui! Đến giờ , tôi vẫn nhớ như in không ít gương mặt bạn hữu từ những chuyện xa xưa như thế. Rồi năm nào tôi cũng đoạt giải. “Chuyện nhỏ như con thỏ!” , nhưng dễ thường , cũng đủ ươm mầm trong tôi những mơ ước khác... Tôi già rồi ư? Bắt đầu sống với kỷ niệm rồi ư? Có cần phải văn hoa hóa cái kiểu “tự làm , tự sướng” vậy không? Tôi tin là không. Mấy năm rồi đây , đi Đông , đi Tây , nhìn khắp nhân gian , và nhìn dưới góc nhìn chuyên Học hỏi tầm ảnh hưởng của nghệ thuật thị giác , nghệ thuật cộng đồng , tôi tin rằng , cái kiểu “tự làm , tự sướng” kia vẫn cực kỳ bổ ích. Nó kích thích ý thức biểu lộ bản thân bằng niềm vui và năng lực sáng tạo nơi mỗi người. Nó tạo ra một môi trường giao tiếp cởi mở nối kết cộng đồng. Nó là những sự kiện mang lại niềm vui sống và sản sinh kỷ niệm nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người... Hãy thử tìm hiểu lễ hội Lồng đèn ở bốn bề trên núi sông Hàn Quốc vào dịp Lễ Phật Đản hằng năm. Xương sống của các lễ hội này , bao giờ cũng là những cuộc thi làm lồng đèn của các em học sinh phổ quát , của các hội đoàn tôn giáo. Người ta cũng luôn dành ra những không gian được Dự bị sẵn mọi thứ và cung cấp nguyên nguyên liệu , kể cả hướng dẫn kỹ thuật để bất kể du khách nào cũng có khả năng sản xuất cái lồng đèn , để đặt dấu ấn của mình tại Lễ hội... Đặt Sự tình “Tại sao phải nhập lồng đèn ngoại” , tôi chỉ muốn lưu cho rằng , không thể nhìn cái lồng đèn trung thu nam 2014 như nhìn cái bóng đèn điện ai cũng thắp sáng trong nhà. Cần phải thấy , chỉ cái lồng đèn , không thể làm nên một mùa Tết trung thu 2014 ngay nao . Ý nghĩa là ở những sự kiện , những câu chuyện xoay quanh chiếc lồng đèn. Và vui , là ở cái khí trời “rước đèn đi chơi” , “rước đèn đi khắp phố phường”...Nguyên Hưng ( TT&VH ) - 1. Bánh trung thu với lồng đèn Trung Quốc đã tràn ra phố. Bánh trung thu bây giờ , chừng như , chỉ dành cho người lớn - có cớ làm quà hiếu hỉ cho nhau. Còn với trẻ em , Tết trung thu , chính yếu , xoay quanh cái lồng đèn. Bởi vậy mà lồng đèn Trung Quốc được dịp trúng mùa... Tôi không biết trung thu 2014 mỗi năm Việt Nam nhập bao nhiêu cái lồng đèn Trung Quốc. Dễ thường cả triệu. Cứ tính “bèo” nhất ba mươi ngàn một chiếc , thì sơ sơ cũng đến ba mươi tỉ đồng. Không nhỏ. Mà vì sao phải nhập lồng đèn ngoại? Tôi nêu câu hỏi này với bạn hữu. Vài người , dân già đời thương trường , nhìn tôi như thằng lẩm cẩm: “Thì tại lồng đèn ngoại Trội hơn , áp dụng công nghệ điện tử hiện đại hơn , tạo nên nhiều hiệu ứng ánh sáng và âm thanh quyến rũ hơn , kiểu dáng phong phú hơn , giá cả lại rẻ hơn... chứ sao! Nhập như vậy còn hơn mình làm...!”. Thật buồn! Các mẫu đèn lồng được chưng bày trong cuộc thi đèn lồng tại Hội An , rằm Tháng Giêng , 2009. 2. Tôi không ghét cái lồng đèn ngoại. Tôi không bảo thủ với cái lồng đèn Việt Nam. Tôi chỉ hơi nản với cách tư duy phổ quát ở nhiều người Việt Nam. Đại khái chẳng có ai nghĩ lại từ cái điều đơn giản nhất: Liệu cái lồng đèn có làm nên nổi một mùa Tết trung thu? Tôi có hai đứa con nhỏ. Năm nào đến Tết trung thu tôi cũng đưa chúng đi mua lồng đèn. Dĩ nhiên , chúng chọn lồng đèn Trung Quốc. Đứa nào cũng thích. Nhưng rồi , chúng làm gì với cái lồng đèn? Chẳng biết làm gì. Ở nhà , hai phụ tử săm soi với nhau một tẹo , cầm lồng đèn chạy quanh nhà một tẹo , rồi thôi. Có khi , chưa kịp vui đã bị người lớn quát vì cứ “mở nhạc ò í e nhức hết cả đầu!” Chưa kể , có lúc bị ăn đòn vì tội “phá của - chưa gì đã tháo tung tất cả!”... Còn ra đường , cả bọn trẻ em cầm lồng đèn cũng chẳng biết làm gì. Cũng chỉ chạy quanh co. Không ít lần , tôi nghe bọn chúng “gáy” với nhau: “Lồng đèn của bố tau mua đó , mắc lắm đó!...”. Rồi đứa vênh mặt , đứa ỉu xìu... Những bấy chừ , thiên nhiên , tôi đâm ghét cái lồng đèn ngoại! 3. Tôi lớn lên trong thời kì núi sông cực kỳ khó khăn về kinh tế. Cái gì cũng thiếu. Nhưng ký ức về thơ ấu của tôi , đến giờ , vẫn đầy ắp kỷ niệm. Năm nào cũng vậy , từ đầu tháng 8 ( Âm lịch ) , nhà trường tổ chức cho chúng tôi thi làm lồng đèn. Ở lớp , Quần chúng thi với nhau làm lồng đèn “Bánh ú” , lồng đèn “Ông sao” , lồng đèn “Cá chép”...; Ở cả trường , lớp này lớp kia thi làm lồng đèn “Kéo quân”... Cái khí trời chào đón Tết trung thu 2014 ngay nao này thật rộn rã. Lễ hội lồng đèn Hàn Quốc. Niềm vui cộng lên từng chút , kỷ niệm cộng thêm từng chút - từ khi chúng tôi rủ nhau đi mua tre , mua giấy kiếng , giấy bóng mờ... rồi loay hoay tự làm cái lồng đèn của mình bên cạnh sự viện trợ của ba má , của anh chi lớn - và vỡ òa vào cái đêm trung thu , khi mà những chiếc lồng đèn mà chúng tôi tự làm đó được treo lên sáng rực cả sân trường với đủ hình dạng và sắc màu lung linh... Mông nhỏ tôi thuộc loại nhanh hoặc chuyên nghiệp khi làm gì đó , giỏi bắt chước , “cái gì cũng làm được” , nên mấy ngày làm lồng đèn , bạn hữu kéo đến đầy nhà - đứa nhờ làm cái này , đứa nhờ chỉ cái kia... Vui! Đến giờ , tôi vẫn nhớ như in không ít gương mặt bạn hữu từ những chuyện xa xưa như thế. Rồi năm nào tôi cũng đoạt giải. “Chuyện nhỏ như con thỏ!” , nhưng dễ thường , cũng đủ ươm mầm trong tôi những mơ ước khác... Tôi già rồi ư? Bắt đầu sống với kỷ niệm rồi ư? Có cần phải văn hoa hóa cái kiểu “tự làm , tự sướng” vậy không? Tôi tin là không. Mấy năm rồi đây , đi Đông , đi Tây , nhìn khắp nhân gian , và nhìn dưới góc nhìn chuyên Học hỏi tầm ảnh hưởng của nghệ thuật thị giác , nghệ thuật cộng đồng , tôi tin rằng , cái kiểu “tự làm , tự sướng” kia vẫn cực kỳ bổ ích. Nó kích thích ý thức biểu lộ bản thân bằng niềm vui và năng lực sáng tạo nơi mỗi người. Nó tạo ra một môi trường giao tiếp cởi mở nối kết cộng đồng. Nó là những sự kiện mang lại niềm vui sống và sản sinh kỷ niệm nuôi dưỡng tâm hồn mỗi người... Hãy thử tìm hiểu lễ hội Lồng đèn ở bốn bề trên núi sông Hàn Quốc vào dịp Lễ Phật Đản hằng năm. Xương sống của các lễ hội này , bao giờ cũng là những cuộc thi làm lồng đèn của các em học sinh phổ quát , của các hội đoàn tôn giáo. Người ta cũng luôn dành ra những không gian được Dự bị sẵn mọi thứ và cung cấp nguyên nguyên liệu , kể cả hướng dẫn kỹ thuật để bất kể du khách nào cũng có khả năng sản xuất cái lồng đèn , để đặt dấu ấn của mình tại Lễ hội... Đặt Sự tình “Tại sao phải nhập lồng đèn ngoại” , tôi chỉ muốn lưu cho rằng , không thể nhìn cái lồng đèn trung thu nam 2014 như nhìn cái bóng đèn điện ai cũng thắp sáng trong nhà. Cần phải thấy , chỉ cái lồng đèn , không thể làm nên một mùa Tết trung thu . Ý nghĩa là ở những sự kiện , những câu chuyện xoay quanh chiếc lồng đèn. Và vui , là ở cái khí trời “rước đèn đi chơi” , “rước đèn đi khắp phố phường”... Khạc ra lửa Hưng
.